Od 1 stycznia 2016 roku istnieje zakaz składowania odpadów kalorycznych, których wartość opałowa przekracza 6 MJ/kg. Cała branża odpadowa została zmuszona do wybudowania zakładów odzyskujących wszelkie frakcje utylitarne z odpadów, w tym frakcje recyklingowe oraz kaloryczne, których nie można już składować na składowisku.

Tą droga poszedł również MASTER Odpady i Energia, który zbudował jeden z najnowocześniejszych zakładów biologiczno-mechanicznego przetwarzania odpadów w Polsce. Odzyskuje się w nim wszystkie możliwe frakcje utylitarne, w tym recyklingowe i produkuje paliwa RDF w ilości ok. 25 tys. mg rocznie wykorzystywane przez zakłady odzysku energii. Co istotne, RDF powstaje wyłącznie z tego, co nie nadaje się do recyklingu.

Większość tych paliw odbiera branża cementowa, która doszła do granic swoich mocy przerobowych. Branża cementowa odbiera ok. 1 mln Mg paliw rocznie. Szacuje się że w Polsce produkcja paliw docelowo wyniesie rocznie ok. 4-5 mln Mg. Już teraz nie ma gdzie oddawać paliw alternatywnych, stąd, z jednej strony, w minionych 2-3 latach doszło do ok. 300 pożarów składowisk i magazynów, a rząd zaostrzył przepisy dotyczące magazynowania odpadów. Z drugiej strony ostro do góry poszły koszty zagospodarowania RDFów – obecne ceny w Polsce wynoszą ok. 350- 900 zł za 1 Mg.

Na to pytanie staraliśmy się odpowiedzieć szczegółowo w tekście pt. ZOE a Tychy na naszym blogu. Wśród głównych argumentów wymieniamy kończącą się pojemność składowiska. To, gdy dojdzie do granic swoich możliwości, może spowodować znaczne wzrosty opłat za odpady, które poniosą mieszkańcy. Zagospodarowywanie RDF-ów i pre-RDF-ów składających się z frakcji kalorycznych odpadów spowolni proces zapełniania się składowiska. Za sprawą poszerzenia zakresu produkowanych paliw alternatywnych.

Ponadto w tyskim ZOE planujemy wykorzystywać odpady pochodzące od mieszkańców Tychów i okolic, i do takich wartości jest dostosowany planowany lokalny zakład odzysku energii. Wreszcie chodzi o przepisy prawa energetycznego, zgodnie z którymi należy „zazielenić” ciepło. Do roku 2040 28,4% ciepła musi pochodzić z odnawialnych źródeł energii. I, uwaga – właśnie jako OZE jest traktowane ciepło z ZOE. Takie ciepło jest też tańsze, co powinni odczuć mieszkańcy.

Na to pytanie odpowiadamy w artykule blogowym pt. ZOE w Tychach. Zakład zastąpi obecną ciepłownię węglową w Wilkowyjach, której możliwości się wyczerpały. Jednocześnie PEC rozbudowuje układ sieci cieplnych, który pozwoli podłączyć całą dzielnicę do systemu. Budowa zakładu w tym miejscu pozwoli na drugostronne zasilanie części miasta, co zmniejszy straty powodowane przesyłaniem ciepła przez całe miasto.

Działanie ZOE polega na termicznym przekształcaniu paliw RDF na energię cieplną i elektryczną (praca w wysokosprawnym skojarzeniu). Ok. 40 % instalacji stanowi instalacja oczyszczania spalin. Tego typu zakłady mają najnowocześniejsze instalacje oczyszczania spalin, w szczególności jeśli się je porówna do tradycyjnych zakładów energetycznych.

Paliwo RDF spalane jest w specjalnych kotłach, w bardzo wysokiej temperaturze dochodzącej nawet do 1000 stopni. Dzięki temu nie wytwarza się większość szkodliwych substancji powstających podczas spalania odpadów, tak jak się to dzieje w zwykłych domowych piecach, gdzie temperatura spalania nie przekracza 500 stopni. Obecnie w Polsce powszechnie, zwłaszcza zimą, spala się odpady np. w piecach CO. W ten sposób do atmosfery przedostają się pyły zawierające metale ciężkie, tlenek węgla i tlenek azotu. Są tam też bardzo szkodliwe dla zdrowia dwutlenek siarki, chlorowodór, cyjanowodór oraz rakotwórcze dioksyny. Z niskich kominów te substancje, w zależności od warunków atmosferycznych, opadają na ziemię lub utrzymują się nad miastem w postaci smogu. W obu przypadkach, pyły te mają fatalny skutek na nasze zdrowie.

Spaliny z instalacji ZOE powstaje znikoma ilość i są oczyszczane poprzez zastosowanie najnowocześniejszych i najbardziej zaawansowanych technicznie filtrów. Mówimy więc o zupełnie innych rzeczach!

RDF to innymi słowy tzw. paliwa alternatywne wytwarzane z części wysokokalorycznych odpadów, które nie nadają się już do recyklingu i nie mogę być umieszczone na składowisku. Są traktowane łącznie jako odpady palne (paliwo alternatywne). Obecnie podejmowane są inicjatywy, aby paliwa te nie miały statusu odpadów, ale właśnie status paliw.

W ZOE planuje się zagospodarować:

• odpady frakcji nadsitowej po mechanicznej obróbce odpadów komunalnych, frakcja > 60/80 mm (klasyfikowana jako kod 19 12 12),
• pozostałości z doczyszczania odpadów selektywnie zebranych (klasyfikowane jako kod 19 12 12),
• paliwa alternatywne RDF (klasyfikowane jako kod 19 12 10).

W ramach planowanej instalacji dopuszcza się możliwość termicznego przekształcania także następujących odpadów:

• stabilizat nie spełniający wymagań normatywnych do składowania (klasyfikowany jako kod 19 05 99),
• biosusz (klasyfikowany jako kod 19 05 01).

Metoda termicznego przekształcania odpadów komunalnych jest zgodna z hierarchią postępowania z odpadami wskazaną w najważniejszym akcie prawnym UE – Dyrektywie 2008/98/WE w sprawie odpadów, a także z polskim prawodawstwem – Ustawą o odpadach z dnia 14.12.2012 roku. Zgodnie z tą hierarchią termiczne przekształcanie odpadów jest zaliczane do „metod odzysku”, bowiem w procesie termicznego przekształcania następuje odzysk energetyczny. Metody odzysku powinny być stosowane po takich sposobach postępowania z odpadami, jak zapobieganie, ponowne użycie, recykling, a przed innymi metodami zmierzającymi do unieszkodliwiania odpadów (np. przed składowaniem odpadów).  Zgodnie z tą hierarchią termicznemu przekształcaniu powinny być poddane odpady, które nie nadają się do recyklingu, ponieważ utraciły swoje walory użytkowe, ale ze względu na ich walory energetyczne, powinny być poddane odzyskowi energetycznemu.

Docelowe do roku 2035 recyklingowi należy poddać 65% odpadów, natomiast do składowania będzie można skierować co najwyżej 10% odpadów. Oznacza to, że pozostałe 25% odpadów będzie musiało być zagospodarowane w innych sposób, tj. poprzez termiczne przekształcenie odpadów nie nadających się do recyklingu.

Spalanie odpadów nie ma na celu zastąpienia recyklingu, ale jego uzupełnienie, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami.

W zasadzie nie wpłynie – zgodnie ROŚ Transport niezbędny do obsługi planowanej Inwestycji stanowi 0,0775 % obecnego ruchu na drodze krajowej nr 44, a zatem mieści się w wielkości błędu statystycznego i nie ma żadnego wpływu na ruch w stanie istniejącym. Łączna maksymalna (obliczeniowa) ilość samochodów transportujących odpady oraz reagenty na teren Instalacji oraz wywożących pozostałości z Instalacji będzie wynosiła do 19 pojazdów dziennie, przy rzeczywistej wynoszącej w granicach 7 pojazdów na dzień. Co, jak zaznaczono niżej, stanowi bardzo mały udział obecnego ruchu drogowego w tym rejonie.

Ruch samochodów dowożących odpady na teren i z terenu planowanego Zakładu na ul. Dojazdowej nie ulegnie znacznej zmianie, gdyż obecnie przy ul. Dojazdowej znajdują się przedsiębiorstwa produkcyjno – usługowe, które sumarycznie generują ruch znacznie większy niż ruch samochodowy związany z nowoprojektowaną instalacją. Tym bardziej należy mieć na uwadze fakt, że ruch związany z planowaną Inwestycją zastąpi dotychczasowy ruch związany z obsługą istniejącej kotłowni węglowej.

W procesie termicznego przekształcania odpadów powstają pozostałości poprocesowe, które są odpowiednio zagospodarowywane i poddawane procesom odzysku. Są to żużle, powstające w wyniku spalania oraz pyły z oczyszczania spalin. Materiały te są bezpieczne i będą wykorzystywane m.in. do celów budowlanych itp.

Dzięki pracy ZOE RDFy zostaną wykorzystane do produkcji energii cieplnej i elektrycznej w tzw. skojarzeniu. Część wytworzonej energii będzie miała status energii odnawialnej. Energia elektryczna będzie dostarczana do sieci i klientów końcowych zainteresowanych jej odbiorem. Energia cieplna zostanie dostarczona do miejskiej sieci, w tym do okolicznych zakładów i domów. Ciepło z ZOE będzie tańsze dla mieszkańców od obecnego źródła o 5%.

Europejskie spalarnie stosują politykę otwartych drzwi. Dane dotyczące emisji i funkcjonowania zakładu są na bieżąco przesyłane do wiadomości służb kontrolnych. Natomiast okoliczni mieszkańcy kilka razy do roku mogą odwiedzić pobliską instalację i na własne oczy sprawdzić, jak pracuje. Taka otwartość stanowi podstawę społecznej akceptacji dla tego typu inwestycji. Polski ustawodawca zadbał również o to, aby odpowiednie władze nadzoru ekologicznego (np. Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska) sprawowały stały nadzór nad pracą instalacji, miały wgląd w aktualne wyniki pomiarów świadczące o jej właściwej pracy. ZOE będzie również w pełni otwarty na mieszkańców, łącznie z możliwością jego zwiedzania. Planujemy prowadzić szkolenia dla młodzieży ze szkół i zainteresowanych.